(دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه هر دو به نام خداوند است که «هرمز» نامیده می‌شود)

ابوریحان بیرونی

مقدمه

در همه ی سال های کودکی، دی ماه برایم همان بود که بیرونی گفته، آغازش فردای شب یلدا بود و از آن به بعد نوروز نزدیک تر می نمود. اما در تاریخ معاصر ما و در بزرگسالیم دی ماه دیگر آنی نیست که در کودکی بود.

در تقویم و سالگرد ها، دی ماه پر شده است از بر خاک افتادن فرزندان ایران زمین، پر شده از حوادثی که دل خون می کند آدمی را. مجموعه ی رویداد های دی ماه معاصر، خود به تنهایی قصه ای است پر از آب چشم، دی ماه معاصر قصه ای است پر غصه. گویی در همه ی روز های این ماه قمر از برج عقرب در گذر است و شومیش نا تمام.

ماه بی قراری

در این ماه است که ما پهلوان و ملوان و خلبان و آتش نشان و مهاجران و خواب آلودگان و ساختمان از کف داده ایم. گویی آب و خاک و باد وآتش دست به کار بوده اند تا دهر را تلخ کند کام ایرانیان را.

در این میان تعدادی از وقایع تاریخی شده اند، یعنی آن قدر ازشان گذشته که قضاوت تاریخی مقدور شود، مثل رگ زنی از میرزا تقی خان امیر کبیر در حمام فین کاشان و شاید مرگ غلام رضا تختی تختی. هر دو پهلوانی خود ساخته بودند قبل از آن که سیاستمدار یا ورزشکار باشند. با مرام و منشی منحصر به فرد. برای مردم بودند بدون عجز و لابه، بدون گله از روزگار و تقدیر. میرزا تقی خان ایران را آباد می خواست و قوی. فهمیده بود که نفس های وطن به شماره افتاده و رعیت در زیر بار تحقیر و ستم روی به احتضار است و نوع مرگش ثابت کرد که استبداد حاکم است. حکم مرگ را گرفت بدون برگزاری دادگاهی هر چند نا عادلانه.

تختی فقط برای کمک به مردم و دلسوزی و پهلوان کشور بودن معروف و محبوب نشد، تختی هزیمت نمی کرد و این همان بود که مردم ایران دوست داشتند که ببینند. او هرگز از داوری گله نکرد و این چون شهدی شیرین به کام تلخ مردم ایران می نشست. در ایران افسرده از کوتاه و غرور لگد شده اش از اشغال متفقین، تختی اولین کسی بود که بالا تر از آمریکا و شوروی بر سکوی نخست المپیک ایستاد تا مرحمی باشد بر زخم تحقیر مردم، تا حداقل ببینند که می شود گاهی بر قله ی جهان ایستاد.

در دی ماه محمد رضا شاه از ایران رفت تا چهارمین پادشاهی باشد که پی در پی در خارج از ایران می میرد و دفن می شود. در همین یک سال پیشش بود که مقاله ی احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات ولوله انداخت در بدنه ی مذهبی جامعه تا همین یک مقاله جرقه ای باشد به انبار باروت مطالبات آن روز مردم. در همین ماه است که شورای سلطنت و انقلاب تاسیس می شوند و یکی مغلوب و دیگری غالب می شود.

در دی ماه، زلزله بم را ویران کرد، ساختمان پلاسکو را آتش خاکستر کرد و آتش نشانانش در در خود مدفون، کشتی سانچی را دریا در خود فرو بلعید، هواپیما های تیمسار منصور ستاری و سردار احمد کاظمی دچار سانحه شد. در دی ماه علی اکبر هاشمی رفسنجانی در استخر فرح غرق شد، داریوش سجادی می گوید مقارنت زمانی با مرگ امیر کبیر در گرمابه گونه ای برای سردار سازندگی بی تعمد نیست، هر چند فرزندان سردار سازندگی چیز دیگری می گویند.در دی ماه است که دو دانشمند هسته ای به نام های مصطفی احمدی روشن و مسعود علی محمدی ترور می شوند و دست بر قضا در همین ماه اجرای برجام رسما آغاز می شود.

در همین دهمین ماه تقویم خورشیدی است که کوفته گان کرمان را داریم و سوخته گان آسمان تهران را. کوفته گانی که برای تشیع همشهری سردار شان رفته بودند و سوخته گانی که برای جلای وطن می رفتند. داغ و ابهام اشتباه پدافند هوایی در سرگونی هواپیمای اکراینی کماکان هزینه زا است.

گویی دی را پایانی متصور نیست، در آن است که ایالت متحده آمریکا در تروری کور و بزدلانه پهلوانی از فرزندان این آب و خاک را از ما می گیرد. سردار قاسم سلیمانی در کارش پهلوانی کرد و خالص و مخلص به وظائفش عمل و مردم ایران این را فهمیده بودند که در این دوره ی ناکارآمدی کسی هست که کارش را به نحو احسن و بدون چشم داشت کارش انجام داده. او هم همچون امیر کبیر وتختی خود ساخته بود. آیندگان در باره او خواهند نوشت اما آن چه که در فاصله ی نزدیک به چشم می آید این است که او پهلوانی بوده در حد غلام رضا تختی، با مردم و برای مردم. تقاص خونش چند موشک بود که در همین ماه بر پایگاه آمریکایی عین الاسد فرود آمد تا ایران اولین کشور باشد که بعد از جنگ دوم جهانی با حمله ی مستقیم به یک پایگاه آمریکای چنگ بر صورت این کشور خوانخوار می کشد.

دی ماه گویی تاریخ بی قراری ملتی است که نمی خواهد در حاشیه باشد. دی ماه نشانه ای از طوفان ها و کوران های تغییر جهان به نظمی نوین است که گویا بیشتر هزینه اش بر دوش ایرانیان افتاده، باشد تا در دی ماه سال بعد روز های برای جشن و سرور در این ماه به تقویم ایرانیان اضافه شود.